معیارهای پذیرش تسلیح و جداسازی دیوارهای غیرسازه ای

در تهیه دستورالعمل های‌اجرایی برای ساختمان‌ها و اجزای آن باید معیارهایی را در نظر گرفت و از طریق این معیارها و شاخص‌ها اقدام به محاسبه، طراحی و جزئیات و تهیه نقشه‌های اجرایی کرد. از جمله این شاخص‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نوع ساختمان مسکونی، اداری و تجاری
• موقعیت قرارگیری ساختمان از نظر جغرافیایی و اقلیمی
• تعداد طبقات
• سطوح اهمیت ساختمان
• سطوح خطر لرزه‌ای

در مورد اجزایی مثل دیوارهای غیرسازه‌ای که مورد بحث ما در این مقاله می‌باشد، با استفاده از این شاخص‌ها اقدام به طراحی و ایجاد نقشه‌های اجرایی می‌گردد. اولین شاخص که بیشترین تاثیر را دارد. سطح اهمیت ساختمان طبق آنچه در مبحث 6 مقررات ملی ساختمان آمده‌است، می‌باشد. و بعد از آن دومین شاخص که بیشترین تاثیر را دارد تعداد طبقات ساختمان می‌باشد. به بیانی دیگر برای تسلیح دیوارهای ساختمان به ترتیب شاخص موقعیت قرارگیری ساختمان در سطوح مختلف و تعداد طبقات ساختمان، سطوح خطر لرزه‌ای و موقعیت قرارگیری ساختمان از نظر جغرافیایی و اقلیمی بیشترین اهمیت را در ارائه محاسبات و طراحی دارد. این که چرا باید این مهار و اتصال برای دیوارهای خارجی و داخلی ساختمان انجام گردد، بحثی است که در فصل چهارم آیین نامه 2800 و پیوست ششم این آیین نامه آمده‌است و لزوم انجام این کار به طور کامل شرح داده‌شده‌است.

شاخص‌های اهمیت ساختمان

طبقه آنچه که در آیین نامه‌های ملی کشور ما آمده‌است، ساختمان‌ها در سطوح اهمیت مختلفی قرار دارند. اهمیت بسیار زیاد، زیاد، متوسط و کم، چهار درجه اهمیت ساختمان‌ها می‌باشد که طبق آنچه که گفتیم معیارهای بسیار مهم در جهت ارائه محاسبات و جزئیات تسلیح و اتصال دیوارهای ساختمان می‌باشد.

سطح اهمیت بسیار زیاد شامل سازه‌هایی می‌شود که ایمنی‌سازی آنها بسیار ضروری و حیاتی می‌باشد و این درجه اهمیت تا سطح کم پایین می‌آید و شامل سازه‌هایی می‌گردد که در صورت خرابی، خطری آن چنان مهم برای جان ساکنین ندارد و سطح اهمیت ایمنی‌سازی آن در پایین‌ترین درجه می‌باشد. دیوارهای غیرسازه‌ای با توجه به این شاخص دارای ضریب اهمیت متفاوتی می‌باشند. این ضریب اهمیت با عنوان Ip شناخته می‌شود که در ساختمان‌های با اهمیت خیلی زیاد برابر با 1.4 می‌باشد و در ساختمان‌های با اهمیت زیاد و متوسط برابر 1 می‌باشد. در ساختمان های با اهمیت کم نیازی به اجرای مقررات لرزه‌ای طرح نمی‌باشد.

در ادامه به صورت کلی‌تر می‌گوییم که سطح اهمیت ساختمان چه تفاوت‌هایی در اجرای تسلیحات دیوارها، ایجاد می‌کند.

شاخص‌های لرزه‌ای ساختمان

برای اینکه دیوارهای غیرسازه‌ای در دسته ملزوم برای تسلیح قرار گیرند باید در سطح خطر لرزه‌ای مورد نظر باشند. به طور کلی سطح مورد نظر برای طراحی دیوارهای غیرسازه‌ای سطح خطر 1 یا همان “زلزله طرح” می‌باشد که این سطح خطر بر اساس 10 درصد احتمال فراگذشت در 50 سال عمر مفید ساختمان که معادل دوره بازگشت 475 سال است، تعیین می‌شود. برای اینکه در مورد انواع سطوح خطر لرزه‌ای اطلاعات کافی و نحوه محاسبه آن را بدانید می‌توانید به آیین نامه 2800 مراجعه کنید.

معیارهای پذیرش، ضوابط و الزامات لرزه‌ای دیوارها

دیوارهای خارجی سازه باید تقویت و تسلیح گردند به صورتی که در جهت خارج از صفحه محدود شده و امکان حرکت نداشته باشند و در جهت داخل صفحه دارای حرکت محدود باشند و اتصال آن‌ها به صورت آزاد یا کشویی باشد. در غیر این صورت و اتصال مستقیم به کف سقف، دیوارها تحت تاثیر تغییر شکل‌ها و لرزه‌های ناشی از زلزله خواهد بود و این مسئله باعث ایجاد خرابی و آسیب‌های جدی می‌شود. حساسیت این موضوع وقتی بالاتر می‌رود که دیوار خارجی دارای نما نیز باشد که انتقال بار را حساس‌تر می‌کند.

می‌توان با ایجاد درزهای پیوسته که قابلیت حرکت در داخل صفحه را فراهم می‌کند، دیوارهای خارجی را تسلیح و تقویت کرد.

ساختمان با اهمیت متوسط

در این دسته از سطح ساختمانی برای سازه‌های 1 تا سه طبقه در صورتی که دیوار از سازه جدا نگردد باید توانایی تحمل نیروهای برون صفحه‌ای را داشته باشد و مقدار مجاز تغییر مکان نسبی برابر 0.01 می‌باشد و در عین حال باید در جهت خارج از صفحه مهار گردد.

در صورتی که دیوار از سازه جدا گردد باید فاصله جداسازی از ستون‌ها به اندازه 0.01 ارتفاع آزاد دیوار باشد.

در ساختمان‌های چهار تا هفت طبقه با وجود این‌که استاندارد 2800 الزامی برای جداسازی دیوار از قاب مشخص نکرده اما توصیه اکید می‌گردد که این کار صورت گیرد.

در ساختمان‌های 8 طبقه و بالاتر که در سطح متوسط قرار دارند جداسازی دیوار از قاب الزامی می‌باشد.

ساختمان‌های با اهمیت زیاد

ساختمان‌های یک تا سه طبقه، در صورت عدم جداسازی دیوار از سازه باید در جهت خارج از صفحه مهار و توانایی تحمل نیروهای برون صفحه‌ای را داشته‌باشد. و مقدار مجاز تغییر مکان نسبی 0.008 می‌باشد.

در صورتی‌که دیوار از سازه جدا گردد فاصله جداسازی دیوار از ستون 0.01 ارتفاع آزاد دیوار می‌باشد و دیگر نیازی به کنترل تغییر شکل نمی‌باشد.

در ساختمان‌های 4 طبقه و بالاتر باید جداسازی دیورا از قاب صورت گیرد و کاملاً الزامی می‌باشد.

ساختمان‌های با اهمیت خیلی زیاد

در ساختمان‌های تا سه طبقه‌ای که در این سطح قرار می‌گیرند باید مقدار تغییر مکان نسبی مجاز برابر با 0.005 باشد و دیوار از جهت خارج صفحه مهار گردد. این در صورتی است که دیوار از قاب جدا نگردد، در غیر این صورت نیازی به کنترل معیار تغییر شکلی نمی‌باشد و فاصله جداسازی از ستون باید 0.02 ارتفاع دیوار باشد.

برای ساختمان های 4 طبقه و بالاتر باید جداسازی دیوار از قاب صورت گیرد.